Uzay çok büyük ve geniş bir alan! Bu alan içerisinde sadece dünyanın ve güneş sistemindeki gezegenlerin olduğunu düşünmek çok yanlış olur. Galaksimizin dışında pek çok gezegen ve kara delik bulunmaktadır. Yapılan araştırmalara göre galaksimizin dışında olan ve şu anda olduğu bilinen en büyük kara delik TON 618 hakkında merak edilenleri sizler için hazırladık! Kara delik nedir? Kara delik nasıl oluşur? Kara delikleri görebilir miyiz? Gibi aklınıza takılan her türlü soruyu bu içeriğimizde bulabilirsiniz.
KARA DELİK NEDİR?
Evrenin en büyük kara deliği unvanını alan TON-618’in özelliklerine değinmeden önce aslında kara delikler hakkında biraz önemli noktalara değinmemiz daha doğru olacaktır. Kara delik aslında çekim alanı çok büyük olan ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek kadar güçlü olan büyük bir gök cismi olarak tanımlanmaktadır. Kara deliklerin içerisinde zamanın günümüze göre daha yavaş aktığı tahmin edilmektedir. (Akmadığını savunanlar da bulunmaktadır)
Günümüzde kara delikler, bilimsel topluluğun hemen hemen bütün bireyleri tarafından onaylanıp, kesinlik kazandırılmıştır.
Kara delik, bir astrofizik cisimdir. Doğrudan görünmesi çok güçtür. Fizik kuralları ile de tatminkar biçimde tanımlanamaz olarak ifade edilmektedir.
TON-618 NASIL OLUŞTU?
TON-618 galaksimizin dışında kalan ve şu anda bilinen en büyük süper kütleli kara deliklerin başında gelmektedir. Bize yaklaşık 10,4 milyar ışık yılı uzakta olan TON-618 güneş ile kıyaslandığında tam 66 milyar kat daha ağırdır. Aklınızda ne kadar bir alan canlandı?
Kara delikleri direkt olarak gözümüzle görmek çok da mümkün değildir. Araştırmalar da kara delikleri, çevresindeki görülebilen cisimlerin üzerindeki etkilerine göre tespit edebilirler. Devasa kara delik olan TON-618 ise ana galakside bulunan gaz ve tozun bir kara deliğin çevresinde dönen disk şeklinde benzeyen bir yapı olan akresyon diskinde yoğunlaşmasının sonucunda yayılan ışıma miktarı ile ortaya çıkmıştır.
Kısaca TON-618’in oluşumunun aslında evrenin oluşumunun ilk zamanlarındaki dev yıldızlara bağlayabiliriz. Hidrojen yoğunluğundan dolayı yıldızlar zaman içerisinde etkisini kaybetmiştir. Bu sebeple de birleşip kara delikleri oluşturduğu ifade edilmektedir. Kapladığı alan ve çekim kütlesi sebebi ile de evrenin en büyük kara deliği olma özelliği de şu anda TON-618’de bulunmaktadır. Bu düşünce ortaya atıldığında aslında, etrafında milyonlarca gücünü kaybetmiş, sönmüş ve TON-6187’in çekimine girmiş yıldızların olduğunu söylememiz de yanlış olmayacaktır.
Elde edilen son bilgilere göre en büyük kara delik unvanını alan TON 618, Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması Data Release 9 tarafından görüntülendi. Görüntülenme sırasında merkezde mavimsi parlak bir beyaz nokta olarak kayıtlara geçti.
TON 618 NEREDE?
TON 618’in dünyadan yaklaşık olarak 10,4 milyar ışık yılı uzaklığında olduğunun altını çizebiliriz. Canes Venatici ve Coma Berenices takımyıldızlarına yakın bir noktada olan yüksek sesli bir kuasar olan TON 618 kapladığı 66 milyar güneş kütlesi ile şu ana kadar bulunan en büyük kara delikler arasında yerini almıştır. Yaş olarak da 10,4 milyar yaşında olduğu tahmin edilmektedir. Evrenin içerisindeki en parlak oluşumlar arasında olduğuna inanılıyor. Uzmanlar TON 618’i bir galaksinin merkezinde olan dev bir kara deliğin etrafında dönen, yoğun sıcak gazlardan oluştuğunu ifade ediyor.
TON 618 NE ZAMAN KEŞFEDİLDİ?
Yapılan araştırmalar sonucunda aslında TON-618 ilk defa 1954 yılında keşfedildi. O dönemde yapılan keşif sonucunda TON-618 o kadar parlak bir nesneydi ki, uzmanlar onun bir kara delikten ziyade bir yıldız olduğunu düşündü. Çünkü o dönemde kuasarların varlığından çok haberdar değildik. O dönemde çalışan astronomlar bu galaksiyi direkt olarak göremiyorlardı, çünkü inanılmaz derece parlaktı. Galaksideki diğer yıldızları bile bastırabilecek bir ışığı vardı. Bu da konuya ilişkin çalışmaların yapılmasını çokça zorlaştırıyordu.
Teknolojinin de biraz gelişmesi ile birlikte 1970’li yıllarda yapılan yeni gözlemler sonucunda bunun aslında bir kuasar olduğu ortaya çıktı. Kuasar (Aşırı parlak gök cismi) Kuasarlar da aslında kara delik özellikleri taşır. Ancak kara delik gibi simsiyah değildirler.
Aslında burada şuna da değinmemiz gerekiyor. Kara delikler de kara delik değildir. Sadece aşırı derecede içerisine çöktükleri için hacim olarak kütle çekim etkisine sahiptir. Uzay üzerindeki etkisinin de çok büyük olması ile çevresindeki kütlesiz olan ışıklar bile bu kara delikten nasibini alır. Aslında sanılanın aksine kara delik dediğimiz zaman ortada bir delikten söz edemeyiz. Burada kara delikten kasıt, arka arkaya patlayan yıldızlardan kalan aşırı yoğun maddeden kaynaklı güçlü bir kütle çekimi olan gök cismidir.
TON-618 üzerinde yapılan araştırmalar sonucunda bu galaksinin merkezinde bulunan kara deliğin o zamana kadar bulunan en büyük ve en ağır yapılı olan kara delik olduğu ortaya çıktı. Bu kara delik o kadar büyüktü ki, çekim alanında olan maddeleri de hızlı bir şekilde döndürüyor, hızlı dönme ve sürtünmeden kaynaklı olan maddeler ısınıyordu. Isınması ile de ortaya ışınım çıkıyordu. İşte aşırı parlaklık olan akresyon burada görülüyordu.
TON-618 ÖZELLİKLERİ NELER?
Peki, şu ana kadar evren en büyük kara deliği olduğu bilinen TON-618’in özellikleri nedir? TON-618 keşfedildiği zaman bilim dünyasında büyük bir yankı uyandırdı. Konu üzerine yüzlerce hem araştırma hem gözlem yapıldı. Pek çok makale ve bilim yazısı yazıldı. Özellikle dünya ile olan uzaklığı da çok fazla merak ediliyordu. Çünkü yapılan açıklamalara göre TON-618’in o kadar büyük bir kütle çekim gücü vardı ki, bu durumun dünyaya etkisinin olup olmadığı bilinmiyordu. Yapılan araştırmalar sonucunda TON-618’in dünyaya 10,4 milyar ışık yılı uzaklıkta olduğu tespit edildi. Bu uzaklıktaki bir kara delik de dünyaya etkilemeyecekti.
TON-618’in ciddi bir çekim kuvveti bulunuyor. Çevresindeki büyük küçük fark etmeyen bütün nesneleri yüksek hızla döndürüp, ezip parçalıyordu. Dünyadan bakıldığında elbette ki TON-618’i görmek çok mümkün değil. Ancak uzmanlar Güneş Sistemi üzerinde yaptıkları gözlem ve keşif araçları ile TON-618 kara deliği evren üzerinde görebiliyorlar.
TON-618’in özelliklerini böyle sayılarla anlatınca çok hesaplaması ya da hayal etmesi mümkün olmuyor. Konuyu şu şekilde daha da basite indirebiliriz:
Samanyolu Galaksisi’nin tamamının kütlesi 1,5 trilyon Güneş kütlesi olduğu biliniyor. TON-618 bundan daha da büyük bir kütleyi sadece kendi başına barındırıyor. Durumun ne kadar ciddi olduğunu anladınız mı? Sırf bu kadar büyük bir kütlesi olması sebebi ile aslında TON-618 süper kütleli değil, ultra kütleli kara delik olarak tanımlanması gerektiği düşünülüyor.
Biraz daha farklı bir şekilde anlatmak gerekirse TON-618 kara delik o kadar büyük ki, güneş’i ve Güneş Sistemi, Güneş Sistemi’ndeki gezegenleri bu kara deliğe doğru fırlatsak, hiçbir değişiklik meydana gelmezdi. Kara delik bu durumun farkına bile varmazdı
TON-618’in biraz da parlaklığından bahsetmek istiyoruz. Yapılan araştırmalar sonucunda TON-618 dünyamıza 10,4 milyar ışık yılı uzaklıktadır. Yıldızın saçmış olduğu ışığın büyüklüğü -30,7 civarındadır. Aydınlatma gücünün de 4-10 üzeri 40 watt olduğu bilinmektedir. Bu da bunu güneşten tam 140 trilyon kat parlak bir yıldız yapmaktadır. TON-6182in bu özelliği ile evrendeki en parlak gök cisimleri arasında bulunmaktadır.
