Serotonin Sendromu Nedir?
Serotonin, ruh halini dengelemeye yardımcı olan ve genellikle mutluluk duygularıyla ilişkilendirilen önemli bir nörotransmiterdir. Bununla birlikte, çok fazla serotonin aslında tehlikeli ve hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Bazı ilaçlar vücutta yüksek serotonin seviyelerine yol açabilir ve serotonin sendromu adı verilen bir durumu tetikleyebilir.
Serotonin ne yapar?
Serotonin, merkezi sinir sisteminde, kan trombositlerinde ve sindirim sisteminde bulunabilen bir nörotransmitterdir. Serotonin şu durumlarda rol oynar:
- Ruh halini düzenler
- Uyku kalitesini etkiler
- Anıları pekiştirir
- İştahı düzenler
- Cinsel arzuyu etkiler
- Sindirim ve diğer vücut süreçlerine yardımcı olur
Ruh halini ve diğer önemli işlevleri büyük ölçüde etkilediği için serotonin, beyindeki mevcut serotonin seviyelerini artıran seçici serotonin geri alım inhibitörleri yani antidepresanlar tarafından kontrol edilir. SSRI’lar panik bozukluğu, depresyon, obsesif kompulsif bozukluk ve diğer anksiyete bozukluklarının tedavisinde birinci basamak faktörler olarak kabul edilir.
Serotonin neden bazen zehirlidir?
Serotonin sendromu veya serotonin toksisitesi, beyindeki tehlikeli derecede yüksek serotonin seviyelerinin neden olduğu, nadir görülen ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur. Genellikle merkezi sinir sisteminde serotonin seviyelerini yükselten iki veya daha fazla ilacın alınmasından kaynaklanır.
Aşırı serotonin seviyelerine katkıda bulunabilecek maddeler şunları içerir:
- Bazı antidepresan türleri
- Triptan migren ilaçları
- Kokain, liserjik asit dietilamid (LSD), amfetaminler ve ekstazi gibi yasa dışı uyuşturucular
- Sarı kantaron, hindistan cevizi ve ginseng gibi bitkisel takviyeler
- Bazı soğuk algınlığı ilaçları
- Bazı bulantı önleyici ilaçlar
SSRI’lar, serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’ler), trisiklik antidepresanlar ve monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI’ler), serotonin sendromunun gelişiminde rol oynayan antidepresan ilaç sınıflarıdır.
Bu antidepresanlar genellikle panik bozukluğu da dahil olmak üzere depresyon ve anksiyete bozukluklarını tedavi etmek için verilir.
Aşırı serotonin belirtileri
Bireyler, çok fazla serotonin arttırıcı ilaç alırlarsa veya birden fazla alırlarsa, serotonin toksisitesi semptomları yaşamaya başlayabilirler. Serotonin sendromunun belirtileri şunları içerebilir:
- Bilinç bulanıklığı, kafa karışıklığı
- Artan refleksler
- Huzursuzluk
- Halüsinasyonlar
- Aşırı çarpıntı
- Kan basıncındaki dalgalanmalar
- Artan kalp hızı
- Bulantı, kusma ve ishal
- Ateş
- Nöbetler
- Koma
Serotonin sendromunun semptomları, bir ilacın dozunu aldıktan veya dozunu artırdıktan sonra dakikalar, birkaç saat veya 24 saate kadar başlayabilir. Serotonin sendromu semptomları yaşayan çoğu birey, altı saat içinde acil tedaviye başvurma ihtiyacı duyacaktır.
Serotonin ve anksiyete
SSRI’lar bazen kaygı tedavisine yardımcı olmak için reçete edilirken, bazı araştırmalar, yüksek düzeyde serotoninin, sosyal kaygı bozukluğu ve panik bozukluğu dahil olmak üzere kaygı bozuklukları ile ilişkili olabileceğini düşündürmektedir. Araştırmalar, aşırı aktif bir serotonin sisteminin beyindeki korku merkezlerini etkilediğini ve bunun da anksiyete semptomlarına yol açabileceğini gösteriyor.
Ne yapmalı?
Serotonin sendromu potansiyel olarak yaşamı tehdit edebileceğinden, acil tıbbi tedavi gereklidir. Tedavi genellikle tehlikeli derecede yüksek serotonin seviyelerine neden olan ilaçların kesilmesiyle başlar.
Ancak deliryum, kararsız kalp hızı, yüksek tansiyon ve yüksek sıcaklık gibi bazı komplikasyonlar daha uzun süre devam edebilir. Hastane ortamında destekleyici önlemler ve müdahaleler gerekli olabilir ve şunları içerir:
- Kalp atış hızı ve kan basıncı kontrolü: Kalp atış hızını ve kan basıncını düşüren ilaçlara ihtiyaç duyulabilir. Öte yandan, çok düşükse kan basıncını yükseltmek için ilaçlar verilebilir.
- Sıcaklık kontrolü: Ateş, soğutma battaniyeleri gibi yöntemlerle tedavi edilebilir.
- Sedasyon: Benzodiazepinler, kas sertliğini ve aşırı çarpıntının kontrolüne yardımcı olmak için kullanılabilir.
- Hidrasyon: Yüksek vücut ısısı ve terlemenin neden olduğu dehidrasyonu gidermek için intravenöz sıvılara ihtiyaç duyulabilir.
Önlem
Serotonin sendromunu önlemek için, reçeteli ilaçlar, reçetesiz satılan ilaçlar ve takviyeler dahil olmak üzere şu anda almakta olduğunuz tüm ilaçları doktorunuza bildirdiğinizden emin olun. Serotonin düzeylerini etkileyen bir ilaç alıyorsanız, serotonin sendromuna yakalanma riskiniz hakkında doktorunuzla konuşun.
Serotonin düzeylerini etkileyen bir ilaç alıyorsanız ve serotonin sendromu semptomlarından herhangi birini yaşıyorsanız derhal tıbbi yardım alın.
