Primatlar, 17 memeli takımından biridir ve türlerinin sayısı yüzlerle ifade edilir. Genelde primat dendiğinde akla ilk maymunlar gelse de, bizler (homo sapiens) de bu takıma dahiliz. Gelin primatları genel hatlarıyla inceleyelim ve modern insanın bu takımdaki yerini net şekilde görelim.
Primatların varlığı bundan yaklaşık 60 milyon yıl öncesine dayanıyor ve dinozorların hüküm sürdüğü dönemin sonlarında ortaya çıktığı düşünülüyor. Dinozorlar yok olmadan öncesinde kendilerini güvende hissetmedikleri için dünya geneline tam olarak yayılamayan primatlar, ilerleyen süreçte dinozorların azalması ve yok olmasıyla birlikte zamanla dünyanın her yerine yayıldı.
Primatların Yaşam Alanları
Büyük çoğunluğu ağaçlarda yaşayan primatlar, dünyanın çeşitti bölgelerine yayılmıştır. Ağaçları hem ev, hem de çeşitli meyveleri nedeniyle tam birer yaşam kaynağı olarak görürler.
Ağaçta yaşarken en önemli iki duyuları görme ve işitmedir. Evet avcı bir tür değiller ancak birçok yırtıcıdan korunmak için bu duyuları iyi kullanmak durumundalar. Potansiyel tehlikeler bir yana, ağaçtan ağaca birbirleri ile iletişim kurabilmek için de işitme duyuları kilit rol oynar. Kendilerine has bağırmalarıyla, diğer aile üyeleriyle iletişimlerini sağlarlar.
Primatların Sinir Sistemi
Devamlı olarak ağaçlarda yaşayan bu canlılar, daldan dala atlamayı kolaylaştırmak için güçlü kollara ve sağlam bir sinir sistemine ihtiyaç duyar, neyse ki primatlar tüm bu gereksinimlere fazlasıyla sahip. Dolaşırken oldukça hızlı düşünüp, hızla karar verebiliyorlar ve bu sayede rahatlıkla ağaçlar arası geçiş yapabiliyorlar.
Birçok primat oldukça güçlü kollara ve ellere sahiptir, eller genelde ağaçları iyi kavrayabilecek bir yapıdadır ve gezinmeyi kolaylaştırır. Tabii ağaçlara tutunurken kullandıkları yalnızca el ve ayaklar değil, bununla birlikte kuyruklarıdır. Kuyruk, beşinci bir tutunma organı olarak görev alır ve primatlar için çok kilit bir rolü vardır.
Aynı zamanda primatlar birçok memeliye nispeten büyük bir beyne sahiptir. Bu arada büyüklükten kastımız, vücuda oranla beynin büyüklüğünün karşılaştırılması şeklinde.
Modern İnsan Primat Takımının Neresinde?
Modern insan demek, Homo Sapiens’i yani bizi ifade eder ve bizler bu takımda hominidae (insansı maymun) ailesine mensubuz. Şempanze, goril gibi bazı hayvanları da kapsayan bu aile 10 milyon yıllık bir geçmişe sahip. Diğer primat takımlarına nispeten daha zeki ve koşullara göre aletler geliştiren bu ailenin el ilkel dönemlerinde bile avcılık yapıldığı düşünülüyor.
Önceki türlere göre beslenme sadece ağaçlardaki meyveler ve böceklerle sınırlı değil, genelde yerlere inip buradaki potansiyel besin kaynaklarını da kullandılar. Beslenme şekilleri daha çeşitli bir hale geldi.
Bu aileden orangutanlar, günümüzde hala günlerini ağaçlarda geçiriyor. Özellikle Afrika’da balta girmemiş ormanları tercih ederler. Gorilleri inceleyecek olursak, yaşayan en iri yapılı primat türüdür ve nispeten yerde vakit geçiren primatlar olduklarını söyleyebiliriz. İki ayak üstüne de kalkabilirler ancak çok nadirdir.
Şempanzelere gelecek olursak, onlar tam anlamıyla bu konuda gelişmişler. Yerine göre daldan daha atlarken, yerine göre de iki ayak üzerinde birçok gereksinimlerini görebilirler.
