İnsan beyni yapıyı, mantığı ve kalıpları görmeye bağlı olarak çalışır. Bu yolla dünyayı anlamamıza yardımcı olur. Gestalt Kuramı (veya İlkeleri)’de 1920’lerde bir grup Alman psikolog tarafından, insanların çevrelerindeki dünyayı nasıl algıladıklarına dair yaptıkları çalışmalar sonucu ortaya çıkan bir teoridir.
Örneğin bu resme baktığınızda ne görüyorsunuz?
Görsel: Inspired Eye
Çoğu insan gibiyseniz, muhtemelen bir üçgen görüyorsunuz. Ancak aslında burada pac man oyunundan hatırlayabileceğiniz ağzı açık gezen pac man karakteri bulunuyor. Ancak biz ilk etapta bir üçgen görüyoruz, çünkü beynimiz belirsiz görsel bilgiyi alıyor ve bunu bize anlamlı gelen bir şey olarak organize ediyor.
Bu bilişsel süreç devreye girdiğinde, zihnimiz tüm unsurları bireysel ve ilgisiz bileşenler olarak kavramak yerine, tüm şekli bir bütüncülük şeklinde görmeye çalışır. Sonuç olarak alakasız ve bildiğimiz bir nesneyi algılıyoruz.
Bu süreci daha iyi anlayabilmek için aşağıdaki GIF’e bakın. Beyniniz yürüyen, sevimli bir dalmaçyalı köpek görecektir. Ancak bu bir dizi hareketli noktadan başka bir şey değildir.
Bunlar Gestalt Kuramı için basit örneklerdir, ancak beynimizin dünyayı hızla anlamlandırmak için her zaman yaptığı kısayol türlerini gösterirler.
Gestalt Kuramı (İlkeleri) Nelerdir?
Gestalt kuramı psikolojik ilkeleri, tasarımcıların dikkatimizi belirli odak noktalarına yönlendirmesine, belirli eylemlerde bulunmamıza ve davranış değişikliği yaratmamıza olanak tanıyan görsel algımızı etkileme gücüne sahiptir.
Ayrıca Gestalt kuramları, birçok alanda (mimarlık, web tasarım) müşterinin sorununu çözen veya kullanıcının ihtiyacını güzel, hoş ve sezgisel bir şekilde karşılayan ürünler tasarlamaya yardımcı olabilir.
Gestalt İlkeleri ve Örnekleri
Bu makalede, modern tasarımda doğrudan uygulanan yedi Gestalt yasasını (veya prensiplerini) tartışacak ve bunlara dair örnekler paylaşacağız. Bu kapsamlı bir liste değildir, ancak ilkelerin çoğu birbiriyle örtüştüğü için hepsinin birlikte akıcı bir şekilde işlediğini hemen fark etmeye başlayacaksınız. Gestalt Kuramının (Yakınlık İlkesi) ne demek olduğunu rahatlıkla öğrenme fırsatı yakalayacaksınız, başlayalım.
- Şekil-zemin İlkesi
- Benzerlik İlkesi
- Yakınlık İlkesi
- Ortak Bölge (Kader) İlkesi
- Devamlılık İlkesi
- Kapanış
- Odak noktası
Şekil-Zemin İlkesi
Gestalt algı yasalarından biri olan şekil-zemin ilkesi, insanların içgüdüsel olarak nesneleri ön planda ya da arka planda algıladıklarını belirtir. Örneğin yukarıdaki resimde gözünüz siyah arka plandaki beyaz elma görüntüsüne dikkat edecektir.
Benzerlik İlkesi
Benzerlik ilkesi, nesneler birbirine benzer göründüğünde, onları birlikte grupladığımızı öne çıkaran bir kuramdır. Ayrıca aynı işleve sahip olduklarını düşünme eğilimindeyiz. Örneğin, bu görüntüde şekle göre iki ayrı ve farklı grup var: daireler ve kareler.
Yakınlık İlkesi
Yakınlık ilkesi, birbirine yakın olan şeylerin, birbirinden uzak olan şeylerden daha ilişkili göründüğünü belirtir. Yakınlık o kadar güçlüdür ki, bir grup nesneyi ayırt edebilecek renk, şekil ve diğer faktörlerin benzerliğini geçersiz kılar.
Ortak Bölge İlkesi
Ortak bölge ilkesi, yakınlıkla büyük ölçüde ilgilidir. Nesneler aynı kapalı bölge içinde bulunduğunda, onları gruplanmış olarak algıladığımızı belirtir. Kenarlıklar veya diğer görünür bariyerler eklemek, aynı yakınlığa, şekle, renge vb. Sahip olsalar bile, nesne grupları arasında algılanan bir ayrım oluşturmanın harika bir yoludur.
Devamlılık İlkesi
Süreklilik ilkesi, bir çizgi veya eğri üzerinde düzenlenen öğelerin, doğru veya eğri üzerinde olmayan öğelerden daha ilişkili olarak algılandığını belirtir.
Örneğin yukarıdaki resimde, eğri çizgideki kırmızı noktalar, düz yatay çizgi üzerindeki kırmızı noktalara göre eğri çizgideki siyah noktalarla daha fazla ilişkili görünmektedir. Bunun nedeni, gözünüzün doğal olarak bir çizgiyi veya bir eğriyi takip etmesidir ve devamlılığı, renk benzerliğinden daha güçlü bir bağ olarak algılar.
Kapanış İlkesi
Kapanış ilkesi, görsel öğelerin karmaşık bir düzenlemesine baktığımızda, tek ve tanınabilir bir model arama eğiliminde olduğumuzu belirten Gestalt Kuramıdır.
Başka bir deyişle, eksik parçaları olan bir görüntü gördüğünüzde, beyniniz boşlukları doldurur ve tam bir görüntü oluşturur, böylece tam anlamıyla tanıdığımız bir görüntüye bakıyor gibi algılarsınız.
Örneğin, yukarıdaki resme baktığınızda, resim yalnızca siyah şekillerden oluşan bir resim olsa da büyük olasılıkla bir zebra görüyorsunuz. Zihniniz, deneyimlerinize bağlı olarak tanınabilir bir model oluşturmak için eksik bölgeleri dolduruyor.
Odak Noktası İlkesi
Odak noktası ilkesi, görsel olarak öne çıkan her şeylerin dikkatimizi daha çok çektiğini belirten bir Gestalt Kuramıdır.
Örneğin yukarıdaki resme baktığınızda ilk fark ettiğiniz şey, muhtemelen kırmızı kare olacaktır. Çünkü etrafındaki tüm siyah dairelerden farklıdır. Dikkatinizi çeken ilk ilgi noktasıdır ve oradan dikkatiniz görüntünün diğer bölümlerine geçer.
