Oryantiring; özellikle 2000’li yıllar sonrasında Turkiye’deki doğa severler arasında kendine yer bulmuştur. Dünya tarihine bakıldığında çok daha gerilere uzanan bir geçmişi bulunsa da; oryantiringin yükselişi doğada yön bulma, hayatta kalma gibi unsurlara olan merakın arttığı 1950’li yıllar sonrasında daha gözle görülür bir şekilde gerçekleşmiştir.
Peki nedir bu oryantiring? Temel kuralları nelerdir ve nasıl yapılır? İcra etmek isteyen sporcularda olması gereken nitelikler nelerdir? Birçok doğa sever eminim ki ana hatlarıyla oryantiringin ne olduğunu biliyor. Fakat yeni başlayacak olanlara bir ön bilgi olması açısından bazı temel sorulara cevap vermek istedik.
Oryantiring nedir?
En basit tanımıyla oryantiring; farklı disiplinlerde olmak kaydıyla sporcuların ellerindeki haritalarda belirlenen konumlara ulaşıp gerekli görevleri yerine getirdiği, sonrasında bitiş çizgisine vararak yarışı sonlandırdığı bir doğa sporudur.
Tahmin edeceğiniz üzere bütün bu ormanlık alanda yön bulma, harita okuma ve kondüsyon gibi niteliklerin çoğu askeri faaliyetlerden izler taşımaktadır. Zaten oryantiring sporunun da ortaya çıkışından beri ordularla paralel bir şekilde geliştiği söylenebilir. Öyle ki; ülkemizde oryantiring faaliyetleri uzunca bir süre silahlı kuvvetlere bağlı kurumlar tarafından yürütülmüştür.
Oryantiring, doğada harita ve pusula kullanarak, belirli noktaları ziyaret etme ve rotayı en kısa sürede tamamlama sporudur. Katılımcılar, belirli bir alanda yer alan kontrol noktalarını, harita üzerinde verilen koordinatlar veya işaretler yardımıyla bulmaya çalışırlar. Bu kontrol noktaları genellikle doğal özelliklere (ağaçlar, kayalar, tepeler, vb.) yakın veya bu özelliklerin üzerinde yer alır.
Oryantiring, yürüyerek, koşarak veya bisikletle yapılabilir. Bu spor, kişinin yön bulma yeteneklerini, harita okuma becerilerini, hızlı ve doğru karar verme yeteneğini geliştirirken aynı zamanda doğada aktif bir şekilde vakit geçirmeyi sağlar.
Yarışmacılar, kontrol noktalarını belirlenen sıraya göre bulmaya çalışır ve bunu en kısa sürede tamamlamak hedeflenir. Yarışmalar, farklı zorluk seviyelerine ve kategorilere göre düzenlenir. Oryantiring yarışları genellikle parkurlu yarışlar, şampiyonalar, uluslararası organizasyonlar veya sadece eğlence amacıyla düzenlenen etkinlikler olarak gerçekleştirilir.
Oryantiring, doğada gezinmeyi sevenler, yön bulma ve karar verme yeteneklerini geliştirmek isteyenler ve açık havada spor yapmayı sevenler için eğlenceli ve heyecanlı bir etkinliktir.
Oryantiring nasıl yapılır?
Hangi disiplinde olursa olsun oryantiringteki ortak kural; yarışmacıların verilen harita yardımıyla söz konusu arazilere yerleştirilmiş hedeflere ulasmalarıdır. Genelde sporcular, ellerinde bulunan fişlere, checkpoint noktalarındaki zımbaları basarak hedefe ulaştıklarını kanıtlarlar.
Bu arada; oryantiring genelde ormanlık arazilerde gerçekleşse de kuzey disiplinindeki kayak, şehir merkezlerindeki park, karmaşık mekanlardaki macera disiplinleri gibi çeşitlerde ormanlık olmayan arazilerde yarışıldığı da olmaktadır.
Oryantiring temel kuralları şunlardır:
-
Kontrol Noktalarını Ziyaret Etme: Oryantiring yarışmacıları, harita üzerinde işaretlenmiş kontrol noktalarını belirli sıraya göre ziyaret etmeye çalışır. Bu kontrol noktaları, harita üzerindeki işaretlerle belirtilir ve yarışmacılar bunları fiziksel olarak bulmak zorundadırlar.
- Harita ve Pusula Kullanımı: Oryantiring, harita ve pusula kullanımına dayalı bir spordur. Yarışmacılar, haritayı okuyarak ve pusulayı kullanarak rotalarını belirlerler ve kontrol noktalarını bulmak için doğru yöne ilerlerler.
- Zaman Sınırlaması: Oryantiring yarışlarında genellikle bir zaman sınırlaması vardır. Yarışmacılar, belirli bir süre içinde kontrol noktalarını ziyaret etmeye çalışır ve rotalarını en kısa sürede tamamlamak için çaba gösterirler.
- Özel İzinler: Oryantiring genellikle doğal alanlarda düzenlenir. Yarışmaların yapıldığı alanlar özel izinle kullanılır ve yarışmacılar, doğal çevreye zarar vermeden yarışmayı tamamlamak zorundadırlar.
- Elektronik Puanlama: Bazı modern oryantiring yarışmalarında, yarışmacılar üzerlerinde taşıdıkları elektronik cihazlarla kontrol noktalarını doğrulayarak zamanlarını ve rotalarını kaydedebilirler.
- Kategoriler ve Zorluk Seviyeleri: Oryantiring yarışmaları farklı kategorilere ve zorluk seviyelerine göre düzenlenir. Katılımcılar, kendi seviyelerine ve tercihlerine uygun olan yarışmalara katılabilirler.
- Doğal Engeller: Oryantiring yarışmalarında doğal engeller (nehirler, çalılıklar, tepeler vb.) yarışmacıları farklı rotalar seçmeye ve stratejilerini ayarlamaya zorlar. Bu da yarışı daha heyecanlı ve taktiksel hale getirir.
Oryantiring, katılımcıların harita okuma, yön bulma ve hızlı karar verme yeteneklerini geliştiren eğlenceli bir spor olduğu gibi aynı zamanda doğada aktif zaman geçirmeyi de teşvik eder. Güvenli ve doğal alanlarda düzenlenen bu etkinlikler, açık havada spor yapmayı sevenler ve doğada gezinmeyi sevenler için keyifli bir deneyim sunar.
Oryantiring sporcularında bulunması gereken nitelikler:
Yön bulma becerisi, hız ve dayanıklılığın bir arada olduğu oryantiring sporuna başlamak isteyen kişilerin aşağıdaki niteliklere mutlaka sahip olması gereklidir:
- Tek başına yön bulma becerisine sahip
- Harita okuyup pusula kullanabilen
- Yeterli kondüsyona ve dayanıklılığa sahip
- Doğayı ve doğa sporlarını seven kişilerin oryantiringte başarılı olma ihtimali daha yüksektir.
Oryantiringte kullanılan ekipmanlar
Yukarıdaki tanımlamadan sonra sporda kullanılan ekipmanları tahmin etmek de pek zor degildir. Size yarış sırasında mutlaka lazım olacak ve maraton boyunca kullanacağınız başlıca malzemeler şunlardır:
- Harita
- Pusula
- Oryantiring kıyafetleri
- Oryantiring ayakkabıları
Çeşidine göre bunların dışında kafa lambası, kayak takımı gibi malzemelerin gerektiği de olmaktadır.
Oryantiring kıyafetleri genelde uzun kollu ve bacaklı; çalı, diken ve böceklerden koruyabilecek türden olmaktadır. Kumaş çeşidi ise sentetiktir.
Ayakkabı seçimi ise engebeli arazilere ve koşuya uygun herhangi bir spor ayakkabı olduğu gibi, oryantiring için özel olarak üretilebilen oryantiring ayakkabılarından da seçilebilmektedir.
Oryantiringe başlamak istiyorum
Eğer oryantiringe sıfırdan başlamak istiyorsanız ve etrafınızda bu konuyla ilgilenen kimse yoksa; sizin için en doğru adres Türkiye Oryantiring Federasyonu olacaktır. Burada oryantiring ile ilgili her türlü genel bilgiyi ve kurs haberlerini alabileceğiniz gibi; çeşitli turnuvalardan ve seminerlerden de haberdar olabilirsiniz. İletişime geçmeniz halinde tüm spesifik sorularınızı yanıtlayacaklardır. Türkiye Oryantiring Federasyonu resmi sitesi için tıklayabilirsiniz:
www.oryantiring.org.tr
Oryantiring tarihi
Bir doğa sporu olarak oryantiringin izleri 1900’lerin başına kadar uzanmaktadır. Bu dönemde sportif faaliyetler daha çok İngiltere ve İsveç ağırlıklı yürütülmüştür. Zaten Türkçeleşmiş haliyle oryantiring kelimesi; İngilizce “orienteering” ve İsveççe “orientering” sözcüklerinden gelmektedir.
Birçok doğa sporunun tarihinde olduğu gibi oryantiring de bir dönem sadece eğlencesini yapılan, dar alanlı bir spor olarak kalmıştır. Nihayet 1918 yılında İsveçli Albay Ernst Killander tarafından olay resmileştirilmiş ve dünya literatürüne “doğa sporu oryantiring” olarak geçmiştir.
Bundan sonrasında ise sırasıyla komşu devletlerle ve dünyada hızla ilgi gören oryantiring tüm dünyaca tanınmış ve günümüzdeki konumuna doğru ilerlemiştir.
Türkiye ve oryantiring
Türkiye’de oryantiring faaliyetlerinin başlaması da 1918 ve sonrasında gelişen akım neticesinde gerçekleşmiştir.
1970’lerden beri askeri ve silahlı kuvvetler kökenli olarak kendine gelişim sahası bulan oryantiring, 2000 yılına gelindiğinde sivil hayatta da epey bilinen bir hal almıştır.
Bunun sonucu olarak Dağcılık ve İzcilik Federasyonları bünyesinde gerçekleşen bir kurumsallaşma dönmeni 2002-06 yılları arasında gelişim göstermiştir. 2006 yılında ise bağımsız bir federasyon fikri hayata geçirilmiş ve Türkiye Oryantiring Federasyonu kurulmuştur.
