Toprak Nedir ve Nasıl Oluşur?
Toprak ve toprak katmanları, bitkilerin büyüdüğü ve canlıların yaşadığı Dünya yüzeyinin üst tabakası olarak tanımlanabilir. Toprak, organik maddelerden (çürümüş bitkiler ve hayvanlar) ve kırık kaya ve mineral parçalarından oluşur.
Toprak, bir dizi faktörün bir araya gelmesiyle çeşitli aşamalar sonucunda oluşur. Bir santim toprağın oluşması 1000 yıla kadar sürebilir. Zamanın yanı sıra, toprağın oluşmasına yardımcı olan diğer faktörler şu şekildedir:
- Canlı Organizmalar: Bu, bitkiler, mantarlar, hayvanlar ve bakteriler gibi organizmaları içerir.
- Topografi: Bu, toprağın oluştuğu arazi yüzeyinin sahip olduğu özelliklerdir (mesela eğim, tümsekler ve çukurlar gibi).
- İklim: Toprağın oluştuğu genel iklim ve hava durumu.
- Ana Malzeme: Ana malzeme, toprağı oluşturmak için zaman içinde parçalanan mineraller ve kayalardır.
Toprak Katmanları Neden Önemlidir?
İlk başta toprağı sadece kir ve pislik olarak düşünebilirsiniz, kurtulmak istediğiniz bir şey belki de. Ancak toprak, Dünya’daki yaşamı desteklemede çok önemli bir role sahiptir:
- Bitkiler: Pek çok bitkinin büyümek için toprağa ihtiyacı vardır. Bitkiler toprağı sadece besin maddesi olarak değil, aynı zamanda köklerini kullanarak kendilerini toprağa sabitlemenin bir yolu olarak da kullanırlar.
- Atmosfer: Toprak, karbondioksit gibi gazları havaya bırakarak atmosferimizi etkiler.
- Canlı organizmalar: Pek çok hayvan, mantar ve bakteri yaşamak için toprağa ihtiyaç duyar.
- Besin döngüleri: Toprak, karbon ve azot döngüleri dahil olmak üzere besinlerin döngüsünde önemli bir rol oynar.
- Su: Toprak suyumuzu filtrelemeye ve temizlemeye yardımcı olur.
Toprağın Özellikleri Hakkında
Tümülüs Toprak genellikle doku, yapı, yoğunluk, sıcaklık, renk, kıvam ve gözeneklilik gibi çeşitli özelliklere göre tanımlanır. Toprağın en önemli özelliklerinden biri dokusudur. Doku, toprağın daha çok kum, silt veya kil olup olmadığının bir ölçüsüdür. Bir toprak ne kadar çok kum tutarsa tutabileceği su o kadar az demektir. Öte yandan, bir horizon toprak kile ne kadar benzerse, o kadar çok su tutabilir.
Toprak Katmanları Kaça Ayrılır
Toprak çeşitli katmanlardan oluşur ve toprağın türüne bağlı olarak birkaç farklı katmanları olabilir:
- Organik Katman: Organik katman (humus katmanı olarak da bilinir) yapraklar ve dallar gibi kalın bir bitki kalıntısı katmanıdır.
- Üst Toprak Katmanı: Üst toprak “A” katmanı olarak da kabul edilir. Organik madde ve minerallerden oluşan oldukça ince bir tabakadır (12 ila 25 santimetre kalınlığında). Bu katman, bitkilerin ve organizmaların yaşadığı birincil katmandır.
- Alt Toprak Katmanı: Alt toprak “B” katmanı olarak kabul edilir. Bu katman, öncelikle illuviasyon adı verilen bir işlemle biriken kil, demir ve organik maddeden oluşur.
- Ana Malzeme Katmanı: Ana malzeme katmanı “C” katmanı olarak da bilinir. Bu katmana ana malzeme adı verilir çünkü üst katmanlar bu katmandan beslenerek gelişir. Çoğunlukla iri kayalardan oluşur. Ana kaya katmanı, alt toprak katmanından 1 ila 2 metre aşağıdadır ve büyük bir sağlam kaya kütlesinden meydana gelir.
Toprak Hakkında İlginç Bilgiler
- Mineraller, toprakta devamlı olarak aşağı doğru hareket eder.
- Bir çay kaşığı kaliteli toprakta tipik olarak birkaç yüz milyon bakteri olacaktır.
- Ortalama bir dönümlük ekili alan, 1 milyondan fazla solucana ev sahipliği yapar.
- Toprak çoğunlukla oksijen, silikon, alüminyum, demir ve karbon elementlerinden oluşur.
- Toprağa sürekli olarak bir şeyler ekmek, toprağı yorar, besin maddelerinin azalmasına sebep olur ve uzun vadede verimliliğinin düşmesine sebep olabilir.
