Felsefe ve Bilim İlişkisi
Felsefe ve bilim ilişkisi tanımlanır iken başlangıç olarak; felsefeyle bilimin iç içe olduğunu, ilk büyük filozofların bir çoğunun aynı zamanda bilim adamı olduğu bilinmelidir.
Örneğin; Thales (Tales, MÖ 625-545) matematikçi, Archymede ise (Arşimed) fizikçidir. İşte felsefe ile bilim arasındaki bu yakın ilişkiden ötürü felsefeyi bilimlerin anası olarak adlandıranlar da olmuştur. Bilimlerin felsefeden ayrılışı, bilindiği biçimiyle matematik ile başlamıştır. Sonrasında doğa bilimleri ve en sonunda ise, sosyal bilimler felsefeden ayrılmıştır.
Kendi özgün alanını, yöntemini ve bunlarla beraber amacını belirleyen disiplinler, sıra sıra felsefeden ayrılmıştır. Ancak bu ayrılığa rağmen bilim ile felsefe arasındaki bu yakınlık aynı düzeyde olmasa da günümüzde de devam etmeyi sürdürmektedir. Bu iki bilgi alanının birbiri ile olan yakın ilişkisinden dolayı da bilim felsefesi adlı bir disiplin ortaya çıkmıştır.
Bilim ve Felsefe Arasındaki Farklar
Felsefe ve bilimin benzer ve farklı özellikleri bulunur. Felsefe ile bilim arasında amaç bakımından bir paralellik vardır. Her ikisi de hazır ve basmakalıp bir bilgi ile yetinmeyip doğruları etkin ve eleştirel bir tavırla kendi yöntemleri doğrultusunda anlama, açıklama ve yorumlama çabası içindedir. Yine her ikisi de özdeşlik, çelişmezlik ve üçüncü hâlin olanaksızlığı gibi bazı mantık ilkelerini titizlikle kullanırlar. Her ikisinde de tek amaç dünyayı ve insan yaşamını anlamaya çalışmaktır.
Bilim ve felsefe arasında bazı önemli farklılıklar da vardır. Bu farklılıklar ise; konu ve yöntem bakımından ortaya çıkan farklılıklardır. Bilim, genel olarak geçerliliği olan ve gözlenebilir olgulardan hareketini sürdürür. Deney yöntemini kullanarak elde ettiği sonuçları ise, yine aynı şekilde olgulara dönerek doğrular. Felsefede ise, bir çeşit insan yaşantısından ve varlıklardan hareketliliğini sürdürebilir. Ancak felsefe ulaştığı sonuçları temellendirmeye çalışır iken, olgulara değil, sadece mantıksal analizlere yönelir. Filozof deney yapamaz. Filozofun ortaya koyup sunmuş olduğu bilginin güvenirliği deney ile değil iç tutarlılığa bakılarak denetlenmektedir.
Bilimin ortaya koymuş olduğu bilimsel bilgi, teknolojiye kaynaklık eder ve bu sayede de insanlığa pratik yarar sağlamış olur. Felsefede ise; ölçme yapılamadığı ve ölçülenler arasında eşdeğerlik ilişkisi kurulamadığından dolayı ona dayanılarak herhangi bir teknoloji kurulamaz. Felsefenin görevi, insana pratik bir yarar sağlamak değil, ele alınmış olan bir konunun özünü ve kavramların anlamını bulmaya çalışmak ile alakalıdır.
Felsefe tümel bir bilgiye dayanmaktadır ve varlığı da bütünsel şekilde ele alır. Bilim ise,varlığı parçalara ayırarak tek tek detaylı biçimde inceler. Her bir bilim varlığın herhangi bir parçasını kendisine konu edinir. Felsefeyse daima varlığın özünü bilmek ister. İşte bu yüzden varlığı anlamak için “nedir?” sorusunu sorar. Örnek vermek gerekirse; “varlık nedir?” , “insan nedir? gibi. Bilim varlığın özüyle değil, olay ve olgular arasında olan neden – sonuç ilişkisi ile yakından ilgilenir. Varlığı anlayabilmek adına “nasıl?” sorusunu sorar.
FELSEFE ve BİLİMİN BENZER YÖNLERİ
⦁ Her ikisi de akla ve düşünme yasalarına dayanaraktan kendilerini haklı kılmak için hiç usanmadan uğraşır.
⦁ Her ikisi de evreni, insanı ve aynı zamanda yaşamı sistematik olarak bilinçli, yöntemli ve sistemli olarak araştırır.
⦁ Her ikisinde de eleştiri süzgecinden geçirilmemiş olan bilgi kesinlikle güvenli bulunmaz.
⦁ Her ikisi de eleştiri sonrası kavramlar ve soyutlamalar ile beraber bazı ilke ve yasalara ulaşarak genellemelerde bulunur.
FELSEFE ve BİLİMİN FARKLI YÖNLERİ
⦁ Felsefe; evreni, insanı ve yaşamı detaylı şekillerde sorgular iken; bilim ise kendini sadece olgular ile sınırlar. Evreni kendi inceleme alanına göre parçalara ayırmakla uğraşır.
⦁ Felsefe, olgu ve olayların arkasında yer alan gerçekliği açıklamak için çabalar. Bilim ise, doğa olayları arasında bulunan nedensellik bağları kurarak doğayla alakalı yasalara ulaşabilmeyi hedefler.
⦁ Felsefe kurgusal ve rasyonel düşünüş gibi bazı yöntemlerden faydalanarak kullanır. Bilim ise, tümevarım ve tümdengelim yöntemleri ile ilgilenerek kullanır.
