Bu yazımızda sizlere Enflasyon nedir? Enflasyon sebepleri nelerdir? Enflasyon etkileri nelerdir? Enflasyona karşı alınabilecek önlemler nelerdir? Bütün bunları açıklamaya çalışacağız. İlk olarak enflasyon ne demek bununla başlayalım.

Enflasyon Nedir?

Kelime anlamı şişkinlik olan enflasyon, bir ekonomide arz ve talep arasındaki sürekli bir dengesizliği ifade etmektedir. Diğer bir deyişle fiyatlar genel seviyesinin sürekli olarak artış göstermesidir. Enflasyon döneminde piyasada para miktarı mal miktarına göre bol bulunur. Bu nedenle paranın değeri düşer. Paranın değerinin düşmesi fiyatlar genel seviyesini yükseltir. Satın alma gücü azalır. Peki enflasyon nedeni nedir?

Enflasyon Nedenleri 

Enflasyona sebep olabilecek pek çok faktör bulunur. Madde madde enflasyon nedenleri nedir? açıklamaya çalışalım:

• Devlet harcamalarının artması (aylıklar, ücretler, alt yapı harcamaları vs.)
• Banka kredileri ile çevrilen harcamaların artması (inşaat faaliyetleri gibi)
• Gurbetçi vatandaşların kendi ülkelerinde harcamaları arttırması
• Birikim amaçlı tutulan paranın çözülmesi yani özel tüketim harcamalarının artması
• Yabancı yatırımcıların yaptıkları harcamalar
• Enflasyon nedenlerinin bir diğeri de belli bir sektördeki talep dolayısıyla fiyat artışlarının diğer sektörleri de etkileyip fiyatları arttırmasıdır. (Örneğin tarım sektöründe fiyatların artması bir süre sonra sanayi ürünlerinin fiyatlarını arttırabilir. Aynı şekilde inşaat faaliyetleri artarsa inşaat malzemelerine ve işgücüne olan talep artacak bu nedenle inşaat malzemeleri fiyatı ve işçi ücretleri de artış gösterecektir.

Yukarıdaki maddeler talep miktarı ile alakalıdır ve piyasada toplam talep miktarını arttırır. Böylece piyasada arz ve talep arasında dengesizlik oluşur. Bu durum enflasyona sebep olur. Arz yetersizliği nedeniyle de enflasyon oluşabilir. Peki arz yetersizliği neden olur?

• Teknolojinin yetersiz olması dolayısıyla firmaların tam kapasitede üretimde bulunamaması
• Bazı sektörlerde iklim koşullarının üretimi olumsuz etkilemesi (Özellikle tarım sektöründe)
• Bazı satıcıların malları daha yüksek fiyattan satmak amacıyla stoklamaları
• Ülkede döviz miktarının az bulunması bu sebeple ithalatın sınırlı kalması, ülke içindeki malların fiyatını yükseltir.
• Sendikaların grev yaparak üretimi azaltmaları
• Bazı firmaların fiyatları yükseltip bu durumdan faydalanmak amacıyla üretimi kısmaları

Enflasyon Çeşitleri

1. Kronik Enflasyon

Sürekli olan fakat iktisadi dengeyi etkilemeyen enflasyona kronik enflasyon denir. Tehlikeli değildir. Paranın satın alma gücü yavaş yavaş düşer. Fiyatlar birden değil zamana yayılarak yükselir.

2. Sinsi Enflasyon

Sinsi enflasyon kendini belli etmeden çok yavaş bir biçimde ortaya çıkar. Fiyatlar hafif yükselir. Tehlikeli değildir. Sinsi enflasyon değeri %10’u geçmez.

3. Hiper Enflasyon

Para talebinin sıfıra inmesi durumudur. Paranın değeri günün her anında çok sert biçimde değişebilir. Hiper enflasyon durumunda para yerine altın ve döviz talebi artmaktadır. Bankalarda bol bol kredi dağıtırlar.

4. Maliyet Enflasyonu

Üretim maliyetlerinin artması ve arzın azalması sonucu ortaya çıkan enflasyon çeşididir. İşgücü talebinin artması sonucunda ücretler ve maliyetler artar. Aynı şekilde tarım sektöründe hava koşulları sebebiyle oluşan kıtlık ürün fiyatlarını dolayısıyla üretim maliyetini artırabilir.

5. Talep Enflasyonu

Maliyet enflasyonunun sebep olduğu durağanlıktan kurtulmak ve piyasayı canlandırmak amacıyla talep enflasyonuna gidilir. Talebi uyaracak önlemler alınır.

6. Yapısal Enflasyon

Yapısal enflasyon, bazı sektörlerde fiyatların belirli firmalar tarafından belirlenmesi sonucu oluşur. Özellikle az gelişmiş ekonomilerde fiyatlar arz ve talebe göre değil şirketlerin tercihine göre belirlenmektedir. Yine bazı ülkelerde tarımsal fiyatlandırma arz ve talebe bakılmaksızın siyasi çıkarlara göre belirlenir. Çiftçiler zaman zaman hükümetlere ürün fiyatlarını yükseltmek için baskı yaparlar. Bu ve bunun gibi durumlar yapısal enflasyon sebebidir.

Enflasyonun Etkileri

• Enflasyon gelir dağılımını kötü yönde etkiler. Dar gelirliler enflasyondan zenginlere göre daha fazla etkilenir. Sabit geliri olanlar fiyat artışlarına rağmen gelirleri değişmediğinden satın alma güçleri düşer. Zengin ve fakir arasındaki makas açılır. Orta sınıf fakirleşir.
• Bazı üreticilerin borç yükleri azalır. Örneğin 50 liraya satılan bir mal enflasyon döneminde 100 lira olmuşsa üretici bu sayede daha fazla kar elde edip borcunu daha rahat kapatabilir.
• Enflasyon dönemlerinde insanlar birikim yapmaktan kaçınırlar. Paranın değeri sürekli düştüğünden atıl duran para da değer kaybedecektir. Bu nedenle tasarruf etmek yerine uzun vadede değer kaybetmeyecek yatırımlara yönelirler. (ev, arsa, altın, döviz yatırımı gibi)
• Para değeri düştükçe parayı elden çıkarmak isteyecek olan kişiler özel tüketim harcamalarını arttıracaktır. Bu durum talebi daha da kamçılar ve enflasyon şiddeti artar.
• Döviz kurları sabit kalmak şartıyla, ülke içindeki fiyatlar yükselirse yurtdışındaki mallar ucuz gözükeceğinden ithalat artar, ihracat azalır.
• Faiz oranları yükselir.
• Enflasyonda gelirler rakamsal olarak artsa bile satın alma gücü düşer.

Enflasyona Karşı Alınabilecek Önlemler

Enflasyona karşı alınabilecek önlemlerde amaç piyasadaki fazla talebi kısarak arz talep dengesini sağlamaya çalışmaktır. Bu önlemler şöyle sıralanabilir:

• Devletin tahvil satması. Tahvil satımı yoluyla piyasadan para çekerek para miktarını azaltmak amaçlanır.
• Vergilerin arttırılması yada yeni vergilerin konması. Fakat temel tüketim maddelerine uygulanan vergi fiyatları daha da arttırabilir. Bu nedenle fiyatları çok etkilemeyecek şekilde vergiler uygulanmalıdır. Gelir vergisi uygulanabilir.
• Taksitli satışların durdurulması. Taksitli satışlar talep hacmini genişletir ve fiyatları arttırır.
• Tüketim kredilerinin kaldırılması veya azaltılması gerekir.
• Üretimi destekleyen kredi politikaları uygulanmalıdır.
• Para arzı azaltılmalıdır.
• Faizler arttırılır.

Enflasyon Nedir? Enflasyon Sebepleri Nelerdir? Enflasyon Çeşitleri Enflasyonun Etkileri ve Alınabilecek Önlemleri açıklamaya çalıştık.