MİTOLOJİYE DAHA YAKINDAN BAKMANIZI SAĞLAYACAK 10 KİTAP
Mitleri konu alan, doğuşlarını araştıran, anlamlarını inceleyen ve yorumlayan bir bilim olan mitoloji, gerek felsefi perspektifi gerekse tarihi altyapısıyla uçsuz bucaksız bir dünya. Biz de bu dünyanın meraklılarına, mitolojiye daha yakından bakıp keyif alabilecekleri dopdolu bir kitap listesi hazırladık. İşte raflarda görüp okumak isteyebileceğiniz 10 mitoloji kitabı!
Viking(İskandinav) Mitolojisi – Snorri Sturluson
‘’Balta zamanları vardır, bazen kılıç
Kalkanlar yarılır ikiye
Rüzgâr zamanları vardır, bazen kurt
Her şeyden önce dünya ölür’’
Viking Mitolojisi, Orta Çağ Avrupa’sı ve İskandinav kültürünü tanımak için güzel bir başlangıç. On üçüncü yüzyılda Snorri Sturluson tarafından yazılan kitap, kuzeyin esrarengiz canlılarını ve enteresan inançlarıyla bilinen Vikingleri konu alıyor. Tavsiyemiz, kitabı okumadan önce iskandinav mitolojisi hakkında bilgi birikiminiz olması çünkü kitap, basit düzeyde okunabilecek kitaplardan değil; evrenin yaratılışı, tanrıların mücadeleleri ve kelimelerin çıkış noktaları anlamında etimolojik bir yapıya sahip olmasıyla birlikte mitoloji karakterlerine ve evrenine hâkim olmayı gerektiriyor. Yani kitap sizin mitolojisine hâkim olduğunuzu düşünerek anlatımda bulunuyor.
Ben Kirke – Madeline Miller
‘’Tanrı olmak ve hiçbir yara bere almamak harika bir şeydir herhâlde.’’
Ben Kirke, Olympos’un mitolojik tanrılarının efsanevi dünyasını Homeros destansılığında anlatıyor. Goodreads okurlarına göre 2018’in en iyi fantastik kitabı seçilen Ben Kirke, güneşin tanrısı Helios’un evinde doğan bir kızın ilahi bir görünüme ve güce sahip olmamasıyla başlıyor. Güçsüz olmasından dolayı dışlanan karakterimiz, dışlamanın etkisiyle ortaya çıkan aşk ile birlikte yasak bir kuvvete dönüşen büyücülüğe doğru evriltiyor kitabı.
Öykü, karakterimizin içindeki gücü fark eden Zeus’un, onu intikam almak adına uzak bir ada olan Aiaia’ya sürgün etmesiyle devam ediyor. Kökenlerinin vermiş olduğu iyiliği ve kötülüğü, sevgiyi ve nefreti, güveni ve güvensizliği, insanın sonu olmayan bir savaşının yapılandırılmış hâlininin anlatımını okuyoruz kitapta. Akıcı bir dili olan ve kolayca okuyabileceğiniz, mitolojiye merakı olanlar için sürükleyici olacak bu kitapta Antik Yunan tanrılarının dünyasında aşk, aile içi rekabet, saray entrikaları ile mücadele eden sıradan ama sıra dışı bir kadının, Aiaie Cadısı Kirke’nin sürükleyici öyküsünü okuyoruz. bkz. mısır mitolojisi
Antik Yunan ve Roma Hikayeleri (Homeros’tan Okumalar) – Emilie Kip Baker
“İnsanoğlunun dünyadaki ilk günlerinde, her şeyin güzel ve yeni olduğu zamanlarda hiçbir yerde ne hastalık, ne acı, ne de keder vardı. İnsanlar uzun ve erdemli yaşamlar sürerlerdi; her yerde dünyada benzeri görülmemiş bir mutluluk hüküm sürüyordu.”
Emilie Kip Baker’in titiz çalışmaları sonucu hazırladığı, Antik Yunan ve Roma dönemlerine ait öykülerden oluşan kitap, Pandora’dan Afrodit’e; Apollon’dan Hades’e; Zeus’tan Herkül’e, tanrılarla insanların bir arada yaşadığı dönemi anlamak için okurlara güçlü bir kaynak sunuyor. Mitolojideki karakterleri isim olarak biliyor ama hikâyelerini bilmiyorsanız, Yunan tanrılarının nelere öfkelenip, neleri takdir ettiklerini öğrenmek istiyorsanız, Eros’un okunu, Pandora’nın kutusunu, Zeus’un yıldırımlarını, Hera’nın ölümcül nefretini bir de hikâyelerden okumak istiyorsanız tam da aradığınız kitap!
Zincire Vurulmuş Prometheus – Aiskhylos
“Bana deli desinler razıyım:
İyilik uğruna deli sayılmak ne güzel şey!”
Zincire Vurulmuş Prometheus ateşi tanrılardan çalan ve insanlara hediye eden Prometheus adında bir titan hakkında. Kitap bir tragedya olmasıyla birlikte baskıcı yönetimlerine karşı takınılan tavrı, özgürlük ve kölelik kavramlarını, başkaldırıyı, kaba kuvvet-akıl kıyaslamaları gibi çeşitli konuları ele alıyor. Kitabı okurken özgür olup acı çekmek mi köle olup sorgulamadan sakin bir hayat yaşamak mı, bunu sorguluyoruz. Zincire Vurulmuş Prometheus, bir oturuşta bitirebileceğiniz, akıcı bir kitap.
Yunan Mitolojisi (2 Cilt Bir Arada – Tanrılar, İnsanlar ve Kahramanlar) – Karl Kerényi
Sıradaki kitabımız okuması oldukça keyifli ve kolay olmasıyla birlikte, içerdiği bilgi yoğunluğundan dolayı da oldukça zor bir kitap. Söylemeden geçmemek gerekiyor ki, başarılı çevirisi sayesinde kitap bir hayli akıcı hâle gelmiş. Yunan Mitolojisi hakkında bilmeniz gereken tüm bilgiler bu kitabın içerisinde mevcut. Şu ana dek okuduğunuz veya okuyacağınız mitoloji kitaplarının başarılı bir derlemesi gibi. Mitolojik karakterleri ayrı başlıklarda, her yönüyle inceleyen ve öykülerini anlatan kitap, mitoloji meraklıları için dopdolu bir okuma olacaktır.
Yaratıcı Mitoloji – Joseph Campbell
Yaratıcı Mitoloji, insanlığın ürettiği anlama ve anlamlandırma çabası olarak başta felsefe, antropoloji, psikoloji olmak üzere diğer disiplinlerden ve edebiyattan da yararlanarak çözümlediği ve aynı anda bütün bu insanlık birikiminin mitolojiden yararlanarak da anlaşılabileceğini ortaya koyan tezli bir başyapıt.
Campbell bazı dinlerin aşka dair ritlerini kaleme alarak, İslam ve Hristiyan alimlerin felsefi tartışmaları okura özetler hâlinde aktarıyor. Eserin içerisinde bolca şiir mevcut. Parzival ve Gawain isimli iki şövalyenin öncelikle bireysel, sonrasında birlikte çıktıkları bir yolculuk kaleme alınıyor ve kurguyla birlikte mitolojik ögelerin açığa çıktığını görüyor, kendimizi mitoloji dünyasının tam ortasında buluyoruz.
Mitoloji Sözlüğü – Azra Erhat
Mitoloji okumaları yaparken olmazsa olmazlarınızdan olacak olan Mitoloji Sözlüğü, tüm mitolojik karakterlerin hayatlarını, kim olduklarını, önemli öykülerini anlatıyor. Kısacası, mitoloji hakkında bilmeniz gereken her şey bu kitapta özet bir şekilde derlenmiş. Listemizdeki kitapları veyahut mitolojiye dair incelemeleri okumadan önce Azra Erhat’ın Mitoloji Sözlüğü’nü okumanız, mitoloji temellerini öğrenmeniz açısından bir hayli faydalı olacaktır.
Eski Türk Mitolojisi – Jean-Paul Roux
Türk tarihi açısından bir duayen olan yazar Roux, bu kitapta Türk mitolojisini daha çok bir sözlük gibi hangi simgenin ne anlama geldiği açıklamış; bu kitap Türk mitoloji sözlüğü niteliğinde bir kitap. Basit ve anlaşılır bir dil ile tercüme edilmesi, zengin bilgi içeriği ile bir başyapıt. Kitapta Göktürk yazıtlarından, Kaşgarlı Mahmut’tan ve daha birçok kaynaktan sadeleştirerek anlatılmış kayda değer ve ilginç bilgiler var. Okuması keyifli ve mitolojinin her düzeyden okuru için ideal bir yapıt.
İmgeler ve Simgeler – Mircea Eliade
İmgeler ve Simgeler, 1907 doğumlu din tarihçisi, ünlü akademisyen Eliade’nin arkaik toplumlarda görülen ezoterik imge ve simgelerin kökenlerini, özelliklerini incelediği ve aynı zamanda, zaman algısı ve Dünya’nın merkezi kavramının üzerinde ayrıntılı biçimde durduğu bir çalışma. Kitapta ilk olarak din tarihçiliğinin sosyal bilimler arasındaki yerini anlatıyor. Sonrasında Hint mitoloji geleneğinden başlıyor ve simgelerin dünyasına giriyoruz. Fakat bu kitap için de bir ön okuma ve bilgi birikimininiz olmasını tavsiye ediyoruz zira kitap mitolojiye yeni başlayanlar için ileri bir okuma olabilir.
İşler ve Günler, Tanrıların Doğuşu – Hesiodos
‘’Bolluktan, zenginlikten, rahattan değil,
Kör olası yoksulluktan kaçıyordu, bu insanlar.’’
Yunan mitolojisi deyince akla ilk gelen kaynaklardan birisi olan Hesiodos, mitoloji başlığı altında neredeyse Homeros kadar değerli. Özellikle mitolojik tanrı ve tanrıçaların soy ağacını sistematik bir şekilde sunuyor olması açısından kimin kim olduğunu öğrenmek isteyenler için eşsiz olmasıyla birlikte çoğu mitoloji kitabının da kaynağı. Birinci kitap olan olan İşler ve Günler’de Hesiodos çoğunlukla kardeşi Perses’e öğütlerde bulunuyor; ona nasıl iyi bir insan olabileceğini, denize ne zaman açılıp buğdayını ne zaman ekmesi gerektiğini ve daha birçok şeyle ilgili nasihatler veriyor.
Bu açıdan Hesiodos, tarihçilerin ve o dönemin insanlarıyla ilgili araştırmalar yapanların gözünde bulunmaz bir kaynak hâline geliyor. Hesiodos, kardeşine öğütlerde bulunurken o dönemde insanların ne şartlarda yaşadığını, neler yaptığını da aktarmış oluyor. Dolayısıyla Antik Çağ ile ilgilenenler için eşi bulunmayan bir kaynak. Mitolojiyle birlikte geçmiş dönemlerin insanlarını okuduğumuz kitap, 2800 yıl önce yazılmasına rağmen günümüz konularına dokunuyor. Kitapta bahsi geçen konuların günümüzde hâlâ geçerli olduğunu bilmek, okurları hayrete düşürmesiyle birlikte keyifli bir okuma sunmuş oluyor.
Tanrıların Doğuşu ise, tanrıların ortaya çıkışını şiirsel bir dille aktarıyor. Kitapta yer alan cümleler altı çizilecek dolulukta ve yer yer güçlü imgeler içermekte. Daha masalsı bir anlatımla yazılan kitap, mitolojiye dair kolaylıkla okuyabileceğiniz kaynaklardan.
