Omurgalı hayvanların tümü, vücutlarının ortasından geçen bir omurgayla simetrik hale gelen bir vücut yapısına (bilateral simetri) sahiptir. Omurgalılarda, vücut çoğunlukla gövde, baş ve kuyruk gibi kısımlara ayrılır ancak bazı canlılarda kuyruk çok küçüktür veya hiç bulunmaz.
Birçoğu günlük işlevler ve hareket için kullandıkları birer çift uzva (el ve ayak gibi) sahiptir. Bununla birlikte omurgalı hayvanlarda genelde 2 veya 4 odacıklı kalp mevcuttur. Akyuvarlar ve alyuvarlardan oluşan kan ve kapalı dolaşım sistemine sahip olan omurgalılarda, kan yalnızca damarda dolaşır. Pankreas ve karaciğer olmazsa olmaz sindirim bezleridir ve ayrıca omurgalı hayvanların boşaltım görevinin büyük bölümünü böbrekler üstlenmiştir.
Omurgalı Hayvanların Sınıflandırması
- Memeliler
- Kuşlar
- Kemikli ve Kıkırdaklı Balıklar
- Sürüngenler
- İki Yaşamlılar
- Yuvarlak Ağızlılar
Memeliler
Omurgalılarda ilk inceleyeceğimiz sınıf olan memeliler, üç alt başlıkta incelenir.
- Plasentalı Memeliler
- Keseli Memeliler
- Yumurtlayan Memeliler
Plasentalı Memeliler: Yavrularını doğuran canlılardır, ayrıca plasentalılardın en belirgin özellikleri embriyo ve anne dokusu arasında bulunan plasentaların bulunmasıdır. Embriyonun tüm beslenme ve solunum ihtiyacı anne kanından sağlanır ve bulunla birlikte atık maddeler ve karbondioksit yoluyla atılır.
Dünya geneline bakıldığı zaman her bölgeye dağılmış olduklarını rahatlıklar fark edebilirsiniz. Plasentalı memeliler çok geniş bir omurgalı yelpazesine sahiptir ve tam 17 takıma ayrılır. Biz insanlar bu 17 takım arasından Primatlar’ın, Hominidae ailesine mensubuz.
Keseli Memeliler: Plasentalılar gibi yavrularını bizzat doğuran memelilerdir, ayrıca kıllı vücutları ve gelişmiş yağ/ter bezleriyle bilinen bir sınıf olan keseli memelilerde, yavrular pek gelişim gösteremeden doğarlar. Boğaz genelde ağzın arkasında yer alır ve sindirim/solunum boruları birbirinden tamamen ayrıdır.
Yumurtlayan Memeliler: Üreme, sindirim ve boşaltım atıklarının tamamının kloak adı verilen delikten atıldığı yumurtlayan memelilerde, süt bezleri basit yapıdadır ve ter bezini andırır. Çoğunun çenesi gaga şeklinde ve keratin yapılıdır.
Kuşlar
Kuşlar sınıfının, eski kuşlar ve yeni kuşlar olmak üzere alt sınıfları mevcuttur. Eski kuşlar ağızlarında dişler bulundurur ve ayaklarında belirgin tırnaklara sahip 3 parmak bulunur. Bazılarının uzun kuyruklu olmasından ötürü, sürüngenler ile kuşlar arasında bir geçiş aşaması olduğunu düşünenler de mevcut.
Yeni kuşlarda ise, kalp tam 4 odacığa sahiptir ve bu sayede kirli kan ve temiz kan birbirine karışmaz. Sıcakkanlı olan bu omurgalı sınıfında, akciğerlerde hava keseleri bulunur. Bu keseler sayesinde uçarken ağırlıkları daha hafif olur ve daha rahat uçarlar. Aynı zamanda boşaltım kloak yoluyla yapılır.
Kemikli Ve Kıkırdaklı Balıklar
Kemikli balıkların iskeleti tamamen kemikten oluşur. Vücudunda bulunan hava kesesi oksijen, karbondioksit ve azot gibi gazları depolar. Kemikli balıklarda ses dalgası iletimi ve solunum görevi tamamen hava kesesine aittir. Kemikli balıkların genel özelliklerini listeleyecek olursak;
- Derileri genelde pullu yapıdadır
- İskelet kemikten meydana gelir
- Çoğunda larva evresi görülür
- Operkulumla örtülmüş solungaçlara sahiptir
Kıkırdaklı balıklarda ise omurga tamamen kıkırdaklardan oluşur. İki odacıklı kalbe sahip olan bu sınıfta, üreme organı çifttir ve tüm kanallar kloakla bağlantılıdır. Kemikli balıkların aksine çift yüzgeç bulunur, aynı zamanda gelişimleri süresince metamorfoz (başkalaşım) geçirmezler.
Sürüngenler
Sürüngenler kalp genelde 3 ve 4 odacıklıdır, ayrıca bazı türlerde kirli ve temiz kan birbirine kısmen karışır. Yumurtaları sert ve kalker bir kabuktan oluşur, gelişim aşamalarında başkalaşım yaşamazlar. Solunum ihtiyacını akciğerle karşılarlar, bazı kaplumbağalarda ise kloak yoluyla solunum yapıldığı görüşmüştür. Büyük bir bölümünün çeneleri sert dişlerden oluşur.
Timsah gibi memelilere benzer yapıdaki bazı sürüngenlerde, solunum ve sindirim kanalları birbirlerinden tam ayrılır. Bu yapıya sahip olan birçok sürüngenin nesli ne yazık ki tükendi, bilinenler ise timsahlar ve bazı kaplumbağalar.
İki Yaşamlılar
İki yaşamlıların en bilinen örnekleri kurbağalar, semenderler ve solucanımsılar. Sudan karaya geçiş evresini simgeleyen bir sınıftır. Araştırmalar sonucu iki yaşamlı canlıların, geçmişte karaya çıkmaya çabalayan balık gruplarından türediği düşünülüyor. Bu süreçte birçok uzuvlarında ve içyapılarında ortaya çıkan değişiklikler sonucunda, solungaçların yerine akciğerler işlev görmeye başlamıştır.
Yuvarlak Ağızlılar
Bu sınıfta bulunan omurgalıların çenesi bulunmaz ve bilinen en basit yapıya sahip omurgalılar yuvarlak ağızlılardır. Bu sınıfa adını veren şey ise, vücudun önünde bulunan emici yapıdaki ağızlarıdır ve içinde keratin yapılı dişleri bulunur. Azınlık bir türünde metamorfoz (başkalaşım) da görülür.
