Metamorfoz, bir canlının fizyolojik ve anatomik yönden tamamen değişip, zamanla başka bir canlıya dönüşmesidir. Aslında başkalaşıma çok da yabancı değiliz, başkalaşımın en bilinen örneği tırtılın zamanla kelebeğe dönüşmesidir. Birçok böcek, kabuklu, yumuşakça ve derisidikenliler sınıfındaki canlı, başkalaşım geçirebilir.
Metamorfoz (Başkalaşım) canlılardaki hormonsal sistemler aracılığıyla gerçekleşir. Tırtıl ve benzeri yapıdaki başkalaşım geçiren böceklerde, beyinde bulunan bir bölge, belirli bir yaşa ulaştıktan sonra vücuttan gelen bir sinyalle uyarılır. Hemen ardından beyindeki bu bölgeden bir hormon salgılanır ve değişim başlamış olur. Bu hormonun bir diğer görevi, bazı böceklerde corpus allatum adlı vücut yapısını uyarmak. Bu organ, böceklerde ergenlik hormonu salgılanmasında rol oynar.
Kurbağalar da başkalaşıma uğrayan canlılardan bir tanesidir. Dünyaya geldiklerinde “iribaş” adı verilen balığa benzer bir yapıları vardır ve zamanla başkalaşıma uğrayıp bildiğimiz kurbağa formuna gelirler.
Başkalaşım Geçiren Böcekler Canlı Nüfusunun Yarısından Fazla!
Böcekler, hayvanlar aleminin yüzde 80-90’lık kısmını oluşturuyor. Bununla birlikte hayvan türlerinin yüzde 45-55’lik bir kısmı metamorfoza (Başkalaşım) uğrayan böceklerden meydana geliyor. Başkalaşım geçiren canlıların ilk ve son halleri farklı canlılar olarak gruplandırılır. Örneğin tırtıl, kelebeğe dönüşüyor olsa da bu iki canlı tamamen ayrı iki tür olarak değerlendirilir.
Başkalaşımın Evrimle Bir Bağlantısı Olabilir Mi?
Bazı bilim insanları metamorfoz olayının tamamen evrimsel baskıdan kaynaklandığı düşüncesinde. Açıklamaları ise şu şekilde: Birçok türde aynı cins canlılar benzer besinleri tüketir. Zaman zaman bu durum besin kıtlığına sebep olabilmektedir. Bu da metamorfoz adını verdiğimiz değişim sürecinin sebebi olarak kabul ediliyor. Canlılar, farklı bir beslenme alışkanlığı için evrimleşiyor. Tırtıllar yapraklarla beslenirken, koza evresinde ve kelebek olduğunda bitki nektarlarıyla beslenir.
Bu düşünceye göre, başkalaşım sayesinde canlıların yiyecek stokları kolay kolay bitme noktasına gelmez ve yaşam mücadeleleri çok daha rahat geçer.
