Nihilizm
Nihilizm, 19. Yüzyılın ortalarına doğru meydana gelen bir akım olup ilk defa Rusya’da bir entelektüel genç topluluktan ortaya atıldığı düşünülen bir felsefi yaklaşım olarak karşımıza çıkar. Latinceden çevrilip nihil kelimesinden türetilip meydana gelen Nihilizm günümüzde oldukça popüler bir şekilde geçmektedir.
Felsefi açıdan Nihilizme bakacak olur isek, Nihilizmin anlam ve değer olarak her şeyden yoksun olduğu görüşünü savunan ve temsil eden bir akımdır.
Nihilizm akımı genel olarak birçok şeyi reddetmekle birlikte asıl olarak Tanrının varlığını yok sayar ve şüphe Nihilizminbaşında gelir.
Nihilizm Nedir?
Nihilizmin temeli hiçlik ya da yokluk esasına dayanır. Genel manada hiçbir bilginin geçerli olmadığı görüşüne dayalı bir yaklaşımı savunan bir akımdır. Nihilizm sadece bir felsefe anlayışını kabul etmemekle birlikte değerler felsefesi, bilgi felsefesi ve varlık felsefesine dayandığını söyleyebiliriz.
Bilgi felsefesinde Nihilizm insanların kabul ettiği bilgilerin doğru olmadığını, hepsinin birer düzmece olduğundan ibaret olduğunu söyleyen bir yaklaşım olmakta ve değer felsefesi de, varlık felsefesi de hiçbir şeyin olmadığını savunur.
Nihilizm bütün her şeye şüpheyle yaklaşır ve metafizik ya da ahlaki değerleri de yok sayar.
Nihilizm tüm dünyaya, maddeci bir tutuma karşı reddedici bir tutum sergilemekle birlikte genel olarak bilimsel doğruları esas alır. Bütün felsefe anlayışlarına karşı çıkar.
Sonuç olarak Nihilizm klasik felsefi tutumları reddeden aynı zamanda da yararcılığı ve bilimsel usçuluğu temel alan bir felsefi yaklaşımdır.
Nihilizm Temsilcileri Kimlerdir?
Nihilizm felsefede birçok temsilci tarafından ele alınmış ve geliştirilmiştir. Nihilizm temsilcilerinin bazıları şunlardır:
Friedrich Jacobi
Jacobi, Nihilizmin Tanrının varlığını reddettiğini aynı zamanda Tanrı kavramına aykırı olduğunu düşünen temsilcilerinden biridir. Nihilizmden ilk bahseden kişidir.
Ivan Turgenev
Nihilizmin en önemli temsilcilerinden biri olan Ivan Turgenev Rus nihilizmini benimsemiş ve yazmış olduğu Babalar Ve Oğullar adlı kitapta da nihilizme vurgu yapmıştır. Yazmış olduğu bu kitapta kitabın ana karakterinin bir nihilist birey olduğundan bahsederek, daha çok toplumsal hareketlerden uzak durduğunu belirtir.
Friedrich Nietzsche
1844-1900 yılları arasında yaşayan nihilizmin önemli temsilcilerinin başında gelen Nietzsche yaptığı çalışmalarda genel olarak tartıştığı konu ahlaki nihilizm olmuştur. Alman filozof olan Nietzsche, nihilizmi Batı toplumundaki kültürle bağdaştırarak nihilizmin bütün anlamları ortadan kaldırıp yok ettiğini savunan bir nihilizm temsilcisidir.
Heidigger
Nihilizmin en önemli temsilcilerinden biridir. Alman filozofu olan Martin Heidigger nihilizmi birilerinin savunduğu bir fikir olarak görmez de daha çoğunlukla tarihsel bir akım olarak görür. Aynı zamanda Batının yazgısının belirlenmesinin temel bir olaydan etkilendiğini söyleyen Heidigger, Nihilizminde aynı şekilde tarihi etkilediğini savunur.
Schopenhauer
Nihilizmin önemli temsilcilerinin başında gelmekle birlikte Schopenhauer insanın isteyen bir varlık olduğunu düşünerek özgürlük için ne yapması gerektiğini savunan bir yaklaşımı benimser. İnsanın istemesini inkârlaştırarak hiçliğe dönüştüğünü söyleyen Schopenhaur ’un nihilizm anlayışını ortaya koyar.
Gorgias
Gorgias, Nihilizmin en başında yer alan önemli temsilcilerinden biri olmakla beraber Nihilizmde hiçbir şeyin bilinme olasılığının olmadığını, bu bilgilerin bilinse bile başkalarına aktarılma noktasında mümkün olmadığı yönünü vurgulamıştır.
Albert Camus
Albert Camus nihilizmin önemli savunucularından biri olarak karşımıza çıkar. Yazdığı Sisilos Efsanesinde insanın doğduğu günden itibaren öleceği güne dek her şeyin anlamsız olduğunu ifade eden Albert Camus, varoluşu bir hiç olarak görür.
Jean Paul Sartre
Varoluşçu nihilizmin önemli temsilcilerinden biri olan Jean Paul Sartre, varoluşun özden oluştuğunu ifade eder. Bunun dışındaki tüm değerleri yok sayar. Genellikle yazmış olduğu eserlerde nihilizmin batı geleneğinin birleşmiş ve ayrılamaz bir noktası olduğunu belirtir.
Nihilizmin Kurucusu
Nihilizmin kurucusu olarak kabul edilen Friedcrih Nietzsche, Nihilizmin doğru değil de yanlış bir biçimde aktarıldığını ve eksik yönlerinin olduğunu vurgulamıştır. Nietzsche, 1844 yılında Almanya’da doğmuş ve25 Ağustos 1900 yılında ölmüştür. Schopenhauer’in nihilizm felsefesinden yola çıkarak nihilizmi yeniden yapılandırmıştır.
Nietzsche Nihilizmin yanlış noktasının yaşamı olumlu değil de olumsuz bir biçimde gösterilmesinden kaynaklı olduğunu söyleyerek yaşamın olumlu bir felsefe anlayışına dayandırılması gerektiğini savunmuştur.
Nihilizmi yanlış bir şekilde aktaranları yazmış olduğu eserlerinde pesimist olduğunu tanımlayarak pesimistlerin aşılması gerektiğini aksi takdirde nihilizmin hep yanlış anlaşılacağını vurgulayan bir temsilcidir.
Nietzsche eski değer yapılarının bırakılıp yeniden kurulması gerektiğini savunan bir anlayışı benimseyerek nihilizmin kurucusu olarak tarihte yerini almıştır.
Nihilizmin TDK Anlamı Nedir?
Nihilizm TDK açıklamasına göre, hiçlik ya da yokluk anlamına gelir. Bu düşünceyi ya da akımı savunan kişilere nihilist denir. Nihilizmi savunan kişiler genellikle ahlak ya da erdem gibi toplumsal normları kabul etmek yerine reddeden bir görüşü savunur. Aynı zamanda insanın oluşmasının tamamen bir tesadüften ibaret olduğunu ve hiçbir açıklamasının olmadığını düşünür.
Nihilizm Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Nihilizm felsefi bir akım olmasıyla birlikte son günlerde oldukça popüler bir hal almıştır. Akıllardaki asıl soru ise Nihilizmin nasıl ortaya çıktığı merak haline gelmiştir. Sizin için bu makalenin devamında bu soruyu yanıtlayacağız.
Nihilizm, bir hiçliği temsil alan akım olmasıyla birlikte Antik Yunan’da inkâra dayalı bir felsefi görüşten meydana geldiği söylenir.
Gorgias bu anlamda nihilizmin fikir babası olarak görülmüştür. Hiçliğin savunucusu olan Gorgias bilginin var olmadığını düşündüğü için insanların ikna ile her şeyi kabul edebilecek potansiyelde olduğunu ön görür.
Nihilizmin temelinin Nietzsche attığını söylesek de Nihilizm 19. Yüzyılda ilk defa Rusya’ da ortaya çıkarak nihilizmin asıl temeli atılmıştır. Nihilizm daha çok o dönemlerde ahlak ve erdemin eksikliği ya da hiçliği olarak görülerek nihilizm akımı popüler bir hal almıştır. Özellikle de gençler tarafından o dönemlerde son derece tercih edilen bir düşünce haline geldiği için devlet bu durumu kontrol altına almak istemiştir.
Nihilizm zamanla engellenmek istense de ilerleyen zamanlarda daha da popülerleşerek bir felsefi akım haline dönmüştür.
Nihilizm Türleri
Nihilizm bir felsefi akım haline geldiğinden zamanla türler halinde ayrılmıştır. Nihilizm türlerine bakacak olur isek;
Ahlaki Nihilizm
Ahlaki nihilizmin bir diğer adı etik nihilizm olmakla birlikte bu nihilizm akımını benimseyen bir kişi genellikle hiçbir ahlak kavramının olmadığına inanır.
Varoluşsal Nihilizm
Varoluşsal nihilizm anlayışında varoluşçuluğun yani hayatın ve insanların değer anlayışın olmadığını savunan bir felsefi akım türüdür. Varoluşçuluk esasına dayanır.
Siyasi Nihilizm
Nihilizm başlangıçta eski toplum düzenini bırakarak yeni bir toplum düzeni kurma hedefi üzerine kurulsa da sonrasında devlet gücünü ve otoriteyi reddedildiği için siyasi bir nihilizm anlayışı ortaya çıkmıştır.
Epistemolojik Nihilizm
Adından da anlaşılacağı üzere bu nihilizm türü genellikle bilgiyi reddeder ve kabul etmez. Bilgilerin var olmadığını düşünerek şüpheci bir tutum sergileyen bir akımdır.
Mereolojik Nihilizm
Mereolojik nihilizmin bir diğer adı da kompozisyonel nihilizmdir. Bu nihilizm türünde cisimlerin varlığı reddedilir.
Metafizik Nihilizm
Metafizik nihilizm türünde her şeyin kendiliğinden var olmadığı düşüncesi hâkimdir. Soyut nesnelerin olmadığını olsa bile somut nesnelerin soyut nesneleri ifade ettiğini savunan bir felsefi akımdır.
Felsefi Nihilizm
Felsefi nihilizm iki düşünür filozofun sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu Alman filozoflar Heidegger ve Nietzsche’dir.
Friedcrih Nietzsche, felsefi nihilizmi genellikle Hristiyanlık için kullandığını söyleyebiliriz. Hristiyanların nihilist bir toplumdan oluştuğunu ve bu toplumun anlam bulmayı reddeden bir toplum olduğunu ortaya atmıştır.
Heidegger Alman filozof bu kavramı hiçbir şeyin var olmadığını savunarak ortaya atmıştır.
Aktif Nihilizm
Aktif nihilizm, bir başka adıyla pozitif nihilizm olarak da bilinir. Bu nihilizm anlayışında, Tanrı anlayışının yok edilmesi gerektiğini aynı zamanda da geleneksel değerler yerine başka bir değer anlayışının ortaya koyulmasını ifade eder.
Pasif Nihilizm
Pasif nihilizm, bir başka adıyla Negatif Nihilizm olarak da karşımıza çıktığı görülür. Bu nihilizm türünde, Tanrının varlığının bitimi ve bunun sonucunda yaşanan değer ve anlam arayışını benimseyen bir felsefi tutumdur.
Nihilizm İle Din
Nihilizm, genellikle hiçlik ya da yokluk temeline dayandırılan hayatın anlamının ve değerinin olmadığını savunan bir öğretidir. Din ise, Tanrının varlığını ya da yokluğunu kabul eden bir inançlar bütünü olarak karşımıza çıkar.
Nihilizm ile din tamamen birbirinden farklı olan iki görüşü savunur. Nihilizmin temelinde, hiçlik kavramı hâkim olup hayatın bir anlamı olmadığını savunan bir akımken, din ise Tanrının varlığına olan inancı benimser.
Nihilizm Akımının Özellikleri Nelerdir?
Nihilizm, felsefi bir öğreti olup yararcılığı ve genellikle bilimselliği esas alan bir akımdır. Nihilizm akımının özellikleri şunlardır:
- Nihilizm akımı, bilgiyi tümüyle reddederek bilginin varlığını kabul etmezler.
- Toplumsal normları kabul etmeyerek reddederler.
- Nihilizm akımını savunan kişiler dinin kurallarını ve Tanrının varlığını tamamen reddederek kabul etmez.
- Ahlak ve erdem değerlerini genelde görmezden gelerek yok sayarlar.
- İrade özgürlüğünün var olmadığını savunarak kimsenin özgür olmadığını düşünürler.
- Estetizmi bütünüyle reddederler.
- Klasik felsefe dışında nihilizmin bütün türlerini kabul ederler.
Nihilizm Neyi Savunur?
Nihilizm, genelde hiçliği savunsa da temel manada 3 tane doktrini vardır.
- Varoluşçulukta değerlerin ve inançların gereksiz olduğunu savunur.
- Gerçek diye bir kavramın olmadığını, hiçbir şeyin olmadığını savunan bir doktrine sahiptir.
- Yaşamın anlam ve değerinin olmadığını, her şeyin anlamsız olduğunu savunan bir felsefi akımdır.
Nihilizme Göre Bilginin Özellikleri
Nihilizm, bilginin var olmadığı görüşü üzerine hâkimken bilginin başkasına da aktarılmasının mümkün olmadığını savunur. Bununla birlikte Nihilizm çoğunlukla olumsuz olarak algılansa da özellikle de umutsuzluk ya da olumsuzluk gibi düşünceler hâkim olsa da bazı olumlu yanları da vardır.
Çoğunlukla Nihilizme göre bilgi var olmadığı için bir şey hakkında kesin bilgiye hiçbir zaman ulaşılamayacaktır.Nihilizmde bilginin varlığı mümkün olmasa bile olumlu sonuçlara yol açarak hayatın anlamını ve değerini anlatan bir yaklaşıma neden olabilir.
Nihilizm Ve Ateizm Farkları
Nihilizm ve Ateizm temelde birbirini benzetilse ve yakın olarak görülse de birbirinden oldukça farklı iki görüştür. Nihilizm daha çok hayatın direkt olarak boş ve anlamsız olduğu görüşüne dayalı iken, Ateizm ise daha çok bir Tanrının varlığına inanmamayı, yok saymayı ifade eder.
Nihilizmin olumsuz yönleri daha fazla olmakla birlikte nihilizmde umutsuzluk duygusu hâkimken, Ateizmde ise ateizme inanan kişiler hayatı anlamsız ve değersiz bir öğe olarak görmek yerine tam tersine olumlu bir bakış açısı sergileyerek hayatı anlamlı ve değerli bulurlar.
Nihilizm ve Ateizm birbirinden ok farklı görüşlere sahip olduğundan bu iki görüşü de benimseyenler, benimsedikleri görüşün düşünce yapısını esas alırlar.
Nihilizmi Konu Alan Eserler
Emil Michel Cioran– Doğmuş Olmanın Sakıncası Üzerine, Çürümenin Kitabı
Ivan Turgenev– Babalar Ve Oğulları
Franz Kafka – Dava
Robert Musil-Niteliksiz Adam
Andrew Baines- Pessimist
Nietzsche- Şen Bilim
Nihilizm Nedir Sonuç
Özet nihayetinde Nihilizmi kısaca ifade edecek olur isek, klasik felsefe anlayışını reddeden, bu görüş yerine bilimsel usçuluğu savunan bir öğretiyi ifade eder. Temeli, hiçliğe dayanır ve toplumsal normları reddeden bir bakış açısına sahiptir.
Nihilizm Alıntıları
“ İnsan olana, dahası “hayvan” olana ve hatta “madde “ye duyulan bu nefret; duyuların ve de aklın bu dehşeti; mutluluk ve güzellikten duyulan bu korku; görünüm, değişim, oluş, ölüm, çaba ve de arzu olan her şeyden bu kaçış – anlamaya cesaret edersek, tüm bunlar bir yokoluş istencine, yaşama karşı bir düşmanlığa, yaşamın temel koşullarını kabullenmenin reddine işaret ediyor; ama bu en azından bir istenç, her zaman bir istenç olarak kalıyor! Ve bitirirken başta söylediğimi tekrarlarsam: İnsan hiçbir şey istememektense, hiçlik istencini tercih ediyor hâlâ… “
Friedch Nietzsche
“ Evren insan için uyumsuzdur ve bilinemez.”
Albert Camus
“ Herkesin üzerinde birleşerek var diyebileceği bir varlık yoktur. “
Gorgias
